Abordamos en ista entrega os tres primers capítols d’o libro. Prenzipia por uno prou curto, de presentazión: “¡Yo he comiu muitas farinetas en San Pelegrín!”:
Pascual m’izen. Yo no lo sé. Yo icho escribo: «Pascual Grasa Mur». Y tengo bentisiete años. Cuenta-los á o rebés. Pero que ya me se’n ban. Ya se me’n ban, que m’arrastran ya ta l’atro, ta os setantaitrés. Aora en tendré trentaisiete. ¿Semos u no?
Asinas se presienta Pascual, presumiendo tamién d’os orichens familiars, Casa Grasa, e de tener escudo d’armas dende 1610.
O segundo capíto se tetula “Yo he saliu d’a tierra como os napos”
Pascual nos parla d’o suyo lugar, con un domino d’a suya cheografía que nos dixa esluzernatos. A suya capeza conserba os nombres de barrancos, barranqueras, fuens, estaños, lacunas, basas, peñas, cobachas e cobachetas, casetons de pastors, puens, puntarrons, cantarillas…Por a suya parti, a siñora Gregoria alporta a idrotoponimia de Colungo, o suyo lugar de naxenzia. Pascual pasa a describir os tres barios de San Pelegrín e a costruzión d’a ilesia ta nombrar, con una fineza que asombra, os nombres d’as partidas e d’as fincas. Iste capítol se remata con a riqueza de flora e fauna más l’orache que feba en o lugar.
O tercer capítol ye “Si ba bien, l’Aszensión y, si no, a Purisma Conzezión”
Do se repasa a dura bida que les tocó bibir, plena d’inoranzia. Pascual prenzipia con a reproduzión umana, o millor u pior inte ta una empreñadura, sin olbidar-se d’os matrimonios bazibos u os incortamientos. Astí amanexe a boz de Gregoria ta remerar as fainas e o duro treballo d’as mullers aún empreñatas, l’inte d’a libradura, a cristianadura u os mortichuelos. A crianza d’o natizacho ocupa bellas pachinas con o ricuerdo d’o esbeze, as comidas, as ropas, as primeras parolas (con u sin interbenzión d’a Birchen de Dulzis) e os chuegos. Pascual fa memoria d’a bida d’os críos seguntes o calandario tradizional, participando en autos d’a Ilesia, romerías u as fiestas de Nadal, San Antonio, Corpus…E tamién a suya contrebuzión á ra fuerza d’a casa, treballando en muitos casos dende os zinco años. Destaca a confusión o día d’a matazía:
Pero, pa confusión, cuando se mataba o tozino:
Tos os críos d’o lugar á meter as narizes pa bier cómo lo mataban y to o que traficaban, que aduyar no’n aduyabas pero estorbar, más que as moscas en berano, con o conzieto. Á o que sí aduyabas, a lo mejor de críos, yera a tizoniar en o fogaril, á echar bella rama u bel rampallo d’aliga debacho os calderos pa fer-los bullir, u fer bel mandalejo; pero, amos, cosa; esperar como figons á cuando lo espiazaban á bier cuando sacaban a bochiga y á bier quién la pillaba y ascape -ya tenebas un cañuted preparau- inchar-la bien inchada y después d’atar-la, mia, pa chugar á estilo de pilotón. (Mostolay, 2001: 139)
A educazión no formal se feba en o fogaril, amostrando con a parola os periglos d’as tronadas, as broxas, as almetas u os cans rabiosos. Isto da pie ta denunziar a falta de medicos, e as soluzions caseras ta curar malotías, poco efizientes por o cheneral. Remata iste capítol con a dentrata d’o zagal ya en a categoría de “mozo de gasto”, con quinze años e ra partizipazión en o mundo adulto.